دادگاه بین المللی ترور حریری به دنبال چیست؟

گروه تحقیق و تفسیر خبر-نگاهی به عملکرد سال های اخیر دادگاه بین المللی ترور حریری نشان می دهد که این دادگاه بیش از اینکه با رویکردی حقیقی جنبه های پنهان و مشکوک این ترور را کشف کند،به ابزاری در دست طرف هایی چون آمریکا و رژیم صهیونیستی برای اجراکردن مطامع سیاسی آنها تبدیل شده است.

با وجود گذشت بیش از پنج سال از ترور "رفیق حریری" نخست وزیر اسبق لبنان، پرونده ترور وی هنوز بسته نشده و دایما خبرهای جدیدی از این پرونده بحث برانگیز مطرح می شود.
اما آنچه بیش از هر چیز، طی ماه های اخیر نقطه کانونی بحث ها شده، موضوع عملکرد دادگاه بین المللی ترور حریری است. مساله ای که تبدیل به محل اختلاف و نزاع سیاسی میان موافقان و مخالفان آن در لبنان نیز شده است.
موافقان، این دادگاه را در جهت شفافیت و روشن شدن حقیقت و مخالفان آن را دسیسه ای علیه وحدت و مقاومت در لبنان می دانند. آنها بر این نظرند که دادگاه بین المللی ترور حریری از همان بدو تشکیل بیش از اینکه به شفاف سازی پیرامون این ترور بپردازد، زیر فشار غرب قرار گرفته و هدف اصلی آنها تضعیف جریان مقاومت در لبنان و منطقه است. هدفی که رژیم صهیونیستی نیز به دنبال آن است.
در چنین فضایی است که مخالفان این دادگاه با محوریت حزب الله تلاش می کنند ضمن ارایه مدارک و مستندات جدید باب جدیدی را در این پرونده باز و نیز فضا را برای ورود کمیته حقیقت یاب داخلی و نه بین المللی در این پرونده پیچیده فراهم کنند.
* از قتل حریری تا شکل گیری دادگاه
---------------------------------------
قتل رفیق حریری نخست وزیر اسبق لبنان و 20 تن از همراهانش در 14 فوریه 2005 ، نقطه عطف مهمی در تحولات این کشور و منطقه و آغازگر دوره جدیدی از کشمکش ها و اختلافات سیاسی شد.
گرچه تدبیر حکم می کرد که یک کمیته حقیقت یاب ملی و مستقل مامور بررسی و واکاوی جوانب پیدا و پنهان این ترور شود، اما فضای غبارآلود ناشی از اختلافات سیاسی در لبنان و نیز فشارها و دخالت های فزاینده خارجی مانع از کشف و بررسی این ترور مشکوک شد و خیلی زود این موضوع به یک پرونده سیاسی و عاملی برای پیشبرد اهداف سیاسی برخی گروه ها و کشورها تبدیل شد.
چند روز پس از ترور حریری، شورای امنیت سازمان ملل، خواستار تشکیل دادگاه بین المللی برای رسیدگی به این ترور شد؛ درخواستی که البته با مخالفت پارلمان لبنان مواجه شد.
سرانجام حدود دو سال بعد در ژوئن 2007، با فشار آمریکا و همراهی متحدانش در شورای امنیت، قطعنامه 1757 در این شورا به تصویب رسید. طبق این قطعنامه بود که دادگاه بین المللی ترور حریری شکل گرفت.
موضوع تشکیل دادگاه بین المللی از همان زمان موافقان و مخالفانی را در میان گروه های لبنانی ایجاد کرد. موافقان که این قطعنامه را پشتیبانی از موقعیت سیاسی خود در برابر جناح مقابل می دانستند، از آن حمایت کردند و در مقابل مخالفان این قطعنامه را دخالت در امور داخلی لبنان و با هدف برهم زدن وحدت ملی در این کشور ارزیابی کردند.
سرانجام این دادگاه با موافقت بخشی از دولت وقت لبنان به ریاست "فواد سنیوره" و بدون تصویب پارلمان و نیز رییس جمهوری این کشور تشکیل شد.

* تکیه به شهادت های دروغین و متهم شدن سوریه
------------------------------------------------------------
دادگاه بین المللی در اولین مرحله پس از آغاز آنچه "تحقیقات" نامید، سوریه را عامل اصلی در ترور حریری دانست. امری که با مخالفت مقام های سوری همراه شد. اما پس از مدتی طولانی سرانجام دادگاه به این نتیجه رسید که سوریه نقشی در این ترور نداشته است.
در سپتامبر 2010، سعد حریری پسر رفیق حریری و نخست‌وزیر لبنان، با تجدیدنظر در مواضع پیشین خود، اتهام به سوریه در ترور پدرش را اشتباه و اتهامی سیاسی دانست.
آنچه باعث شد تا انگشت اتهام دادگاه به سمت سوریه نشانه رود تکیه این دادگاه بر اظهارات چند شاهد بود که بعدها روشن شد که آنها شهادت دروغین دادند.
این دادگاه بر اساس شهادت دروغین دو شاهد، سوریه را به دست داشتن در این ترور متهم و تعدادی از اتباع این کشور از جمله چهار افسر امنیتی را روانه زندان کرد. اما بعد از مدتی روشن شد که گفته های این شاهدان هیچ پایه و اساسی ندارد و افراد بازداشت شده نیز آزاد شدند.
در این زمینه دو نکته قابل توجه است: یکی اینکه چطور این دادگاه که در سطح بین المللی تشکیل یافته و می بایست دارای بهترین و خبره ترین بازپرس ها باشد، به راحتی تحت تاثیر شهادت دروغین چند نفر قرار گرفت؟ دوم اینکه به رغم روشن شدن دروغ بودن ادعاهای شاهدان دروغین، اولا دادگاه خسارت های وارده به افراد بی گناهی را که در این مدت بازداشت شدند، جبران نکرد و ثانیا با این شاهدان دروغین که مسیر دادگاه را به بیراهه بردند، هیچ برخوردی نکرد. در همین زمینه سید حسن نصرالله گفت که این دادگاه باید شهود قلابی را محاکمه کند تا این تضمین به وجود آید که دیگر هیچ فردی شهادت دروغ ندهد. باید کسانی هم که شاهدان دروغین را اجیر کردند، بازداشت شوند.
* تکیه بر شواهد بی اساس و متهم شدن حزب الله
---------------------------------------------------------
ظاهرا پس از رفع اتهام از سوریه، این بار نوبت حزب الله لبنان رسیده که به مشارکت در قتل حریری متهم شود. گرچه از چند ماه پیش برخی از اعضا و نزدیکان به حزب الله برای پاسخگویی به سوالات کمیته تحقیق دادگاه بین المللی احضار شدند و این گروه نیز همکاری گسترده ای را در این زمینه انجام داد اما شواهد نشان می دهد که این دادگاه در نظر دارد که برخی از اعضای حزب الله را به عنوان متهم اصلی این ترور معرفی کند. این مساله به ویژه پس از دیدار حدود پنج ماه پیش حریری با نصرالله روشن شد. گویا در این دیدار حریری به نصرالله اطلاع می دهد که دادگاه بین المللی قصد دارد افرادی را تحت عنوان افراد غیر منضبظ از حزب الله به ترور پدرش محکوم کند. دبیرکل حزب الله لبنان پس از این دیدار در سخنرانی مهمی از شکل گیری "توطئه ای بزرگ" علیه این حزب از طریق دادگاه بین المللی خبر داد.
دبیر کل حزب الله هدف از وارد کردن اتهام ترور رفیق حریری به اعضای حزب الله لبنان را ، مخدوش کردن وجهه این حزب و مقاومت اسلامی لبنان دانست و تاکید کرد که حزب الله با تمام قدرت از این وجهه، که حاصل رشادتهای شهدا و مجاهدان جنبش مقاومت است ، دفاع خواهد کرد.
بسیاری بر این نظرند که اتهامات وارده به حزب الله همانند اتهاماتی که به سوریه زده شده بود، بر مبنای شواهد نه چندان قوی صادر شده است. کارشناسان حقوقی از اینکه دادگاه صرفا به دلیل وجود نوار برخی مکالمات، به این افراد اتهام وارد کرده است، تعجب کرده اند زیرا این نوارها، ارزش حقوقی ندارد.
گرچه قرار بود در سپتامبر گذشته رای نهایی دادگاه اعلام شود و بنابر برخی خبرها آمریکا فشار گسترده ای را برای صدور هر چه سریعتر این رای اعمال می کند، اما به نظر می رسد فضای پر تنش کنونی و بیم از درگیری های داخلی در لبنان باعث شده که دست کم تا مارس سال آینده میلادی رای دادگاه صادر نشود.

* بی توجهی به دست داشتن احتمالی رژیم صهیونیستی
---------------------------------------------------------------
دادگاه بین المللی ترور حریری در حالی با اتکا به شهادت های دروغین و شواهد غیر معتبر، سوریه و حزب الله را به دست داشتن در این ترور متهم کرده که به شواهد و اسناد قابل توجه ارایه شده در خصوص احتمال دست داشتن رژیم صهیونیستی در این ترور بی توجهی کرده است.
شواهد و مدارک دال بر دخالت رژیم صهیونیستی اولین بار توسط دبیرکل حزب الله لبنان ارایه شد که با استقبال بسیاری در لبنان و منطقه و البته با مخالفت هایی نیز روبرو شد.
به نظر بسیاری، رژیم صهیونیستی در لبنان حضور اطلاعاتی و جاسوسی قابل توجهی دارد. بر اساس برخی گزارش ها، نهادهای امنیتی لبنان در دو سال اخیر حدود 100 جاسوس را که برای صهیونیست ها در لبنان جاسوسی می کردند، دستگیر کرده اند.
بر همین اساس بسیاری بر این نظرند که سابقه جاسوسی اسراییل در لبنان و منافع این رژیم در ترور حریری برای بهم زدن ثبات این کشور و نیز شواهد و مدارک ارایه شده از سوی حزب الله نشان می دهد که این رژیم باید به عنوان متهم ردیف اول در این پرونده معرفی شود.
رژیم صهیونیستی در حالی از سوی بسیاری در لبنان و منطقه متهم اصلی در ترور حریری است که در موضوع تروریسم ید طولایی دارد.
این رژیم از سال 1948 در کنار کشتار گسترده ی غیر نظامیان فلسطینی و تضییع حقوق انسانی آنها، به ترور هدفمند مخالفان خود که نقش عمده ای در ضربه زدن به منافع این رژیم داشته اند، اقدام کرده است.
ترور "خلیل الوزیر ابو جهاد" از موسسان جنبش آزادیبخش ملی فلسطین (فتح) و محافظان وی در تونس در 16 آوریل 1988، ترور ناموفق "خالد مشعل" رییس کنونی دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی فلسطین "حماس" در 25 سپتامبر 1997، ترور شیخ "احمد یاسین" موسس و رهبر معنوی جنبش حماس در غزه در 22 مارس 2004، ترور "عبدالعزیز الرنتیسی" از فرماندهان ارشد حماس به همراه فرزند و همراهش در 17 آوریل 2004، ترور "عماد مغنیه" از رهبران ارشد حزب الله لبنان در دمشق پایتخت سوریه در 12 فوریه 2008 و در جدیدترین مورد ترور "محمود المبحوح" از رهبران ارشد جنبش حماس در ژانویه سال جاری میلادی چند نمونه از ده ها اقدام هدفمند تروریستی رژیم صهیونیستی است که هدایت اصلی آن توسط سازمان جاسوسی این رژیم"موساد" انجام گرفته است.
با وجود اقدامات تروریستی و ضدبشری رژیم صهیونیستی در طول سالیان گذشته، نهادهای امنیتی و حقوق بشری جهانی هیچ برخورد جدی را با این اقدامات انجام نداده اند.
سید حسن نصرالله در این باره گفت با وجود اینکه اسراییل انگیزه و امکانات کافی را برای اجرای این ترور دارد، دادگاه بین المللی در روند تحقیقات خود، کمترین توجهی به این فرضیه نشان نداده است. بنابر این، این دادگاه عادلانه و رای آن مبتنی بر تحقیقات بی طرفانه نیست.

* درز اطلاعات به خارج دادگاه
--------------------------------
یکی از موضوعاتی که صلاحیت دادگاه بین المللی ترور رفیق حریری را زیر سوال برده، مساله خروج اطلاعات این دادگاه به خارج از آن است. این در حالی است که به دلیل حساسیت چنین پرونده هایی باید جریان تحقیقات و اطلاعات دادگاه محرمانه باشد و کسی از آن مطلع نشود.
طی بیش از سه سال اخیر که از عمر دادگاه بین المللی ترور حریری می گذرد بارها مشاهده شده که اطلاعات و تحولات درون دادگاه در مراحل مختلف پیش از اینکه از سوی مقام های رسمی آن بیان شود، از سوی رسانه ها بیان می شد که همین امر موجب جوسازی و سو استفاده این رسانه ها می شد. بدیهی است این اقدام غیر حرفه ای دلیل دیگری بر سیاسی بودن اهداف دادگاه است.
سید حسن نصرالله در این باره گفت اطلاعات این دادگاه همواره به خارج ، درز کرده و استعفاهای متعدد اعضای دادگاه مذکور ، موید این دیدگاه است . به گفته وی، این دادگاه مثل کشکولی است که به نظر می رسد فقط نیروهای هشت مارس ( حزب الله و متحدانش) در آن حضور ندارند.

* افشاگری نصرالله: از تحقیق تا جاسوسی
-------------------------------------------------
جدیدترین تحول در خصوص این پرونده بحث برانگیز افشاگری "سید حسن نصرالله" دبیرکل حزب الله لبنان در خصوص عملکرد کمیته تحقیق دادگاه حریری و اهداف پشت پرده آنها بوده است. افشاگری که با استقبال بسیاری در لبنان و البته مخالفت هایی نیز همراه شد.
دبیرکل حزب الله که به گفته وی برای اولین بار بود که می خواست سکوت گروهش را در باره عملکرد دادگاه بین المللی ترور حریری بشکند پنجشنبه ششم آبان در سخنان خود از مقامات و شهروندان لبنانی خواست به دلیل اینکه گروه بین المللی تحقیق درباره ترور حریری اطلاعاتی که از لبنانی ها کسب می کند، در اختیار رژیم صهیونیستی قرار می دهد، با این گروه همکاری نکنند.
آنچه باعث چنین خواستی از جانب نصرالله شد، حادثه ورود غیر منتظره بازرسان دادگاه بین المللی ترور رفیق حریری به مطب یک پزشک زنان برای بررسی پرونده خصوصی تعدادی از بیماران و درگیری با برخی افراد بود.
به گزارش ایرنا دبیرکل حزب الله با اشاره به این حادثه گفت آنچه که در لبنان روی داد، حادثه ای بی اهمیت و گذرا نبود؛ ما در حزب الله همانند بسیاری از لبنانی ها حجم تهدید بین المللی نسبت به امنیت لبنان را می دانیم و تا کنون سکوت کردیم ولی از امشب سکوت نخواهیم کرد.
در همین حال روزنامه لبنانی "الاخبار" نیز به تازگی به نقل از مسوول امنیتی پلیس لبنان نوشت که محققان بین المللی از پلیس اطلاعات خاص و مشکوکی را بدون اطلاع مقامات لبنانی درخواست کرده اند و باید این مساله بررسی شود که چرا این گروه فقط از بخش اطلاعات پلیس لبنان بدون اطلاع یافتن مراجع قانونی، اطلاعات ویژه را درخواست کرده است.
گفته می شود کمیته تحقیق خواستار اطلاع پیدا کردن از پرونده های دانشگاههای خاص در لبنان نیز شده است که هنوز مشخص نیست که آیا تمامی پرونده های دانشجویان دانشگاه رسمی لبنان از سال 2003 تا 2006 را خواستار شده است یا نه.
در تحلیل رخدادهای اخیر و افشاگری نصرالله باید چند نکته را مورد توجه قرار داد:
موضوع اول دقت و حساسیت و توانایی حزب الله در رصد دقیق رفتارهای مشکوک و شبه جاسوسی کمیته تحقیق بین المللی است که همین مساله توانسته طراحان پشت پرده این گونه اقدامات را آچمز کند و فرصت را از آنها برای هرگونه سو استفاده نهایی بگیرد.
همین دقت نظر و توانایی اطلاعاتی در افشای عملیات دشمن بوده که بسیاری از شخصیت ها و گروه ها در لبنان از افشاگری نصرالله استقبال می کنند. به عنوان مثال "امیل لحود" رییس جمهور سابق، "میشل عون" فرمانده سابق ارتش و رییس فعلی حزب مسیحی آزاد ملی و "ولید جنبلاط" رییس حزب سوسیالیست ترقیخواه دروزی لبنان در سخنان جداگانه ای از اظهارات اخیر نصر الله برای قطع همکاری با دادگاه ویژه بین المللی رسیدگی کننده به ترور رفیق حریری قاطعانه اعلام حمایت کردند.
موضوع دومی که در تحلیل رخدادهای اخیر باید گفت در خصوص عملکرد غیرحرفه ای کمیته تحقیق بین المللی و ورود این کمیته به رفتارهای شبه جاسوسی است.
اینکه اعضای کمیته تحقیق در روند تحقیقات خود خواستار در اختیار قرار دادن پرونده دانشجویان لبنانی طی هفت سال اخیر و یا در اختیار قرار دادن پرونده پزشکی همسران و اعضای خانواده برخی از اعضای حزب الله و وابستگانشان شده اند، بسیار مشکوک و سوال برانگیز است. این گونه رفتارها بیش از آنکه نشان دهنده تلاش حرفه ای کمیته تحقیق برای روشن شدن ابهامات این پرونده باشد، بیانگر خروج این کمیته از مسیر درست و ورود به رفتارهای جاسوسانه آن هم آنطور که دبیرکل حزب الله لبنان گفته به نفع رژیم صهیونیستی باشد.
اما موضوع مهم دیگر این است که رخدادهایی از این دست علاوه بر زیر سوال بردن مشروعیت دادگاه بین المللی، ادامه حمایت و جانبداری از این دادگاه را از سوی برخی شخصیت ها و گروه های لبنان نیز زیر سوال می برد. انتظار می رود که گروه های لبنانی حامی دادگاه بین المللی با مشاهده اعمال غیرحقوقی این دادگاه و تلاش آن برای آسیب زدن به امنیت، ثبات و وحدت لبنان در حمایت گسترده و غیرمشروط خود از این دادگاه تجدید نظر کنند. در غیر اینصورت انگیزه و دغدغه ملی بسیاری از این شخصیت ها و گروه ها زیر سوال خواهد رفت.
یکی از شخصیت هایی که همواره از دادگاه بین المللی حمایت کرده "سمیر جعجع" رهبر حزب "نیروهای لبنانی" است که فورا پس از افشاگری های نصرالله علیه آن موضع مخالفت گرفت.
وی که از چهره های بارز جناح 14 مارس است که از موافقان سرسخت دادگاه بین المللی است، بلافاصله پس از اظهارات نصرالله، در گفتگو با شبکه تلوزیونی العربیه گفت که سخنان سید نصرالله حکومت لبنان را تهدید می کند چرا که حکومت لبنان اولین مرجعی است که با دادگاه بین المللی حریری همکاری کرده است.
وی گفت که دولت کنونی لبنان نسبت به بیانیه وزرای خود مبنی بر حمایت از دادگاه حریری پایبند است و من امیدوارم که میشل سلیمان رییس جمهوری و سعد حریری نخست وزیر لبنان با تشکیل فوری جلسه هیات دولت، همکاری دولت با این دادگاه را اعلام کنند.

* جمع بندی: به نام لبنان، به کام آمریکا و رژیم صهیونیستی
------------------------------------------------------------------
تمام آنچه در مورد عملکرد پر ابهام دادگاه بین المللی ترور رفیق حریری گفته شد نشان می دهد که این دادگاه از آغاز شکل گیری اش تا کنون، بیش از اینکه بر پایه تحقیقات متقن و بررسی تمامی شواهد و مدارک موجود در این عرصه ، به دنبال روشن شدن ابعاد مختلف این ترور مشکوک باشد، به ملعبه ای در دستان برخی قدرت ها همچون آمریکا و رژیم صهیونیستی تبدیل شده تا از این طریق مطامع سیاسی خود را که در راس آنها فشار به محور مقاومت در منطقه و لبنان و به طور مشخص خلع سلاح حزب الله است، محقق کند.
تکیه بر شهادت شاهدان دروغین در متهم کردن سوریه، برخورد نکردن با این شاهدان که جریان پرونده را منحرف ساخته بودند، ایراد اتهام به حزب الله بدون شواهد و دلایل مستند، بی توجهی به مدارک و شواهدی که رژیم صهیونیستی را به دست داشتن در این ترور متهم می کند، درز اطلاعات و تحقیقات به خارج دادگاه و نیز عملکرد شبه جاسوسی اعضای کمیته تحقیق، همه نشانه هایی مبنی بر بی کفایتی و البته سیاست زدگی دادگاه بین المللی ترور حریری است.
به گزارش ایرنا، پایگاه خبری "النشره" لبنان در این زمینه نوشت که هدف دادگاه بین المللی بررسی ترور رفیق حریری، انزوای حزب الله در جهان عرب و در سطح بین المللی است.
در ادامه این مطلب که به قلم "آنتوان هایک" نوشته شده، آمده است که کشمکش بین حزب الله و بازرسان دادگاه بین المللی غیر منتظره نبود و شاید هم این امر به منزله آزمایشی بود تا ببینند واکنش حزب الله در برابر صدور کیفرخواست دادگاه حریری چگونه خواهد بود.
این گزارش النشره در حالی منتشر می شود که "عاموس یادلین" رییس سابق سازمان اطلاعات و امنیت ارتش رژیم صهیونیستی در مراسم معارفه جانشین خود با اعتراف به ترور عماد مغنیه، گفت که با ترور رفیق حریری نخست وزیر اسبق لبنان میدان عمل در این کشور برای ما فراهم شد و ما توانستیم با کمک شبکه های جاسوسی خود به بسیاری از اهداف مورد نظر در لبنان دست یابیم و در این زمینه نیز به موفقیت های شایانی رسیده ایم.
یادلین اضافه کرد که در این راستا شبکه های جاسوسی فراوانی را در لبنان تشکیل دادیم و با بسیاری از عناصر امنیتی و اطلاعاتی این کشور که از دهه 70 میلادی با ما همکاری می کردند، ارتباط برقرار کردیم و توانستیم عملیات زیادی را علیه اهداف خود انجام دهیم.
حزب الله به واسطه استراتژی مقاومت در جامعه متشتت لبنان و در غیاب ارتش نیرومند ملی و به رغم اختلافات داخلی، نه تنها مناطق اشغال شده کشور را آزاد کرد بلکه روح امید و خودباوری را در میان همه گروهها و فرقه ها در لبنان و منطقه زنده کرد. آخرین برگ زرینی که حزب الله لبنان در صفحه تاریخ به ثبت رساند جنگ 33روزه بود که در سایه آن ارتش کلاسیک و سرتاپا مسلح رژیم صهیونیستی را به زبونی کشاند. رژیم غاصب صهیونیستی بعد از جنگ 33 روزه به همراه متحد استراتژیک خود ایالات متحده آمریکا از طریق بحران سازی در لبنان سعی در تحقق اهداف آشکار و نهانی دارد که مهمترین آنها عبارتند از: ایجاد شکاف و تشتت در جامعه لبنان، تضعیف نقش و جایگاه حزب الله در عرصه داخلی ، خلع سلاح حزب الله و امحای تواناییهای بازدارندگی در لبنان، برجسته سازی دامنه تهدید حزب الله در افکار عمومی جهان، بهره گیری از مولفه «ارعاب» برای تضعیف یا تقلیل حاشیه های امنیتی حزب الله و نیز گسترش دامنه منازعه از حالت نظامی-سیاسی به وضعیت حقوقی و توسل به سازمانهای بین المللی است.*
با وجود سیاست زدگی دادگاه بین المللی و بیم از بروز درگیری های داخلی در لبنان و منطقه، بسیاری در این کشور و نیز منطقه تلاش می کنند تا با رایزنی های خود، از به ثمر نشستن مطامع سیاسی آمریکا و رژیم صهیونیستی و افتادن لبنان به ورطه تنش ها و درگیری های داخلی جلوگیری کنند.